Opracowanie MCK Sokół | Małopolska
Przestęp ? król roślin
Kraj: Polska
Region: Małopolska
Typ inspiracji: Wierzenia
Inspiracja
Jak zanotował Oskar Kolberg przestęp „ma nazwę od przestąpienia przykazania boskiego”. Jego korzeń jest „zupełnie podobny do dziecka, a więc posiada głowę, oczy, uszy, brzuch”. Z tego powodu przestęp był kojarzony z mandragorą. Uważano go za „króla roślin” przynoszącego szczęście w gospodarstwie i w życiu osobistym. Przypisywano mu silne właściwości lecznicze, a także magiczne. W Karpatach rośliny używano głównie do czarów związanych z odbieraniem mleka, przestęp był więc pożądany szczególnie przez czarownice - babrule.
Na roślinę można było natrafić przypadkowo podczas koszenia łąki, jednak gdy tylko ostrze kosy dotknęło przestępu, rozpadało się na kawałki. Kto chciał bezpiecznie pozyskać korzeń, musiał pamiętać, by w miejsce wykopanego ziela włożyć kilka monet albo kawałek chleba, w przeciwnym razie przestęp sprowadzał na człowieka chorobę. O zdobyty korzeń, który miał odczuwać zimno i ból, dbano, jak o żywą istotę – kąpano go w mleku i zawijano w szmatki. Osoby trudniące się czarami znały sposoby by samemu wyhodować roślinę. Według relacji zanotowanej w Łomnicy „sadziło się czosnek do głowy węża, tylko ten wąż musiał być złapany albo przed Wojciechem albo po Michale, to jest albo przed 24 kwietnia albo po 29 września. Takiemu wężowi odcinali głowę, wsadzali do niej ząbek czosnku i to wsadzali do garnka, i trzymali w ciemnym miejscu w piwnicy. Z czosnku rosła taka natka do góry, taka figurka, która miała kształt albo kobiety, albo mężczyzny. Jak już urosła z tego ta płeć, ten korzeń, to natkę trzeba było ustrzyknąć”. Krowy karmione liśćmi przestępu odbierały mleko innym zwierzętom, same będąc odporne na czary. Umiejętnie wykorzystany, przestęp pomagał zdemaskować czarownice. Opowiadano, że za rzuconym do wody korzeniem miały się rzucać krowy czarownicy, a roślina rosnąca w jednym miejscu przez 9 lat ryczała jak krowa.
Ponieważ wierono, że przestęp pozwala otwierać wszystkie zamki bez użycia klucza, jego korzeń nosili przy sobie złodzieje i zbójnicy, co potwierdzają dawne akta sądowe. Ta właściwość rośliny była znana także ptakom, dlatego by zdobyć przestęp wystarczyło znaleźć gniazdo sójek z pisklętami, zamknąć je w wykonanej z patyczków kratce. Wówczas zrozpaczeni rodzice, którzy nie mogli dostać się do środka, przynosili przestęp.
Widzisz błąd? Znasz więcej informacji? Zgłoś nam to.
Napisz do nas.
