Opracowanie MCK Sokół | Małopolska
Król wężów leci, groźny, olbrzymi
Kraj: Polska
Region: Małopolska
Typ inspiracji: Wierzenia
Inspiracja
Król wężów, nazywany też gadzim królem, to częsty motyw karpackich ballad i opowieści. Był olbrzymi, mienił się wieloma kolorami, a na głowie miał drogocenną koronę. Gdy groziło mu niebezpieczeństwo gwizdem zwoływał sowich poddanych. Opowiadano o wężowym wiecu, który gadzi król zwoływał raz w roku, w święto Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września). Kto zobaczył wówczas kłębowisko węży, przez cały rok miał szczęście w hodowli owiec i bydła. Kto włożył miedzy gady rękę – do końca życia każdą pracę wykonywał nią szybko i bez wysiłku. Gadzi król był strażnikiem skarbów ukrytych pod ziemią. Jeśli jakiś śmiałek trafił do jego kryjówki, groźny gad mógł podzielić się z nim swoim bogactwem, pozwalając zabrać część srebrnych monet. Stawiał jednak jeden warunek – obdarowany pod żadnym pozorem nie mógł zdradzić, skąd pochodzi jego majątek. Jeśli wydał swoją tajemnicę, wszystkie dobra znikały.
Węże, czyli żmije i zaskrońce, nazywane też gadami, wśród mieszkańców karpackich wsi budziły lęk. Przypisywano im wiele nadnaturalnych mocy. Wierzono, że szczątki węża, najlepiej czarnego, złapanego w Wielki Piątek, mogą posłużyć jako czary, które wrzucone do jedzenia sprowadzą na człowieka straszną chorobę. W szczęce węża można było wychować czosnek służący jako amulet oraz przestęp, czyli roślinę używaną do odbierania mleka.
Opowiadano także o wężach, które przemieniały się w smoki. Tak powstawały m.in. znane na Orawie draki. Według tamtejszych wierzeń wężowi, który dłuższy czas siedział w swojej podziemnej kryjówce unikając światła słonecznego, wyrastały błoniaste skrzydła, głowa przedłużała się, a w szczęce wyrastały zęby. Według innych przekazów w dniu Matki Bożej Roztwornej (Zwiastowanie Matki Bożej – 25 marca) węże miały wspinać się na drzewa, by nasłuchiwać bicia kościelnych dzwonów. Temu, który pierwszy usłyszał ich dźwięk wyrastała dodatkowa głowa. Gdy po latach głów było siedem wąż przemieniał się w smoka.
Skrzydlatych, siedmiogłowych smoków powstałych z węży, które przez siedem lat nie słyszały głosu dzwonu kościelnego, mieli dosiadać najpotężniejsi czarownicy, czyli czarnoksiężnicy. W „Wiśle” z 1893 r. Karol Matyas przytaczał opowiadanie znane wśród mieszkańców Beskidu Sądeckiego, mówione o tym, że „carnoksiężnik może zamówić smoka i wsiąś na niego i jechać na nim. Jak czarnoksiężnik jedzie na smoku to jaz ciemno, a taki wiater, że jaz drzewa łamie”. Na smoku latał podobno znany gorczański czarownik Bulanda.
Widzisz błąd? Znasz więcej informacji? Zgłoś nam to.
Napisz do nas.
Nowy Sącz
Polska MałopolskaSądecki Park Etnograficzny
Polska Małopolska
