Opracowanie MCK Sokół | Małopolska
Boginki to demony
Kraj: Polska
Region: Małopolska
Typ inspiracji: Wierzenia
Inspiracja
"Boginki często wsie odwiedzają, osobliwie, gdy w połogu niewiasty leżą"
W wierzeniach Górali Sądeckich boginki to demony rodzaju żeńskiego - najczęściej duchy kobiet zmarłych przy porodzie lub złych za życia, wrogo nastawione do człowieka, wypaczone i złośliwe. Były niebezpieczne przede wszystkim dla położnic, które nie odbyły wywodu kościelnego oraz noworodków, jeśli nie zostały jeszcze ochrzczone.
Boginki miały mieszkać w pobliżu wody. Najwięcej było ich na Dunajcu i przy potokach, gdzie nieustannie prały pieluchy swoich dzieci. Idąc obok rzeki często można było usłyszeć odgłosy bicia kijankami. Charakterystyczną cechą wyglądu boginek były duże, obwisłe piersi, których używały zamiast kijanek lub zarzucały na plecy, by nie przeszkadzały im w praniu. Na ogół opisywano je jako brzydkie baby, o jasnych włosach i długich zębach, nagie lub ubrane jak wiejskie kobiety. W starszych przekazach boginki nazywano zamiennie mamunami, gdyż miały mamić położnice, a w niektórych wariantach, także kobiety ciężarne. Wiąże się to z powszechnym w kulturze ludowej przekonaniem, że ciążą oraz dni od porodu do kościelnego oczyszczenia (wywodu), to okresy szczególnie niebezpieczny dla kobiety i jej otoczenia. Pod koniec XIX w. Oskar Kolberg pisał: "Mamuny podchodzą, kędy kobieta ciężarna, a najbardziej do przespanki, patrzą jej w oczy i wabią, wołając: Chodź! Chodź z nami! Wywabioną porywają uprowadzając w lasy i zamki zaklęte. Tam odbywa ona połóg i usługuje im przez lat kilka, po czym zostawiwszy dziecko, wraca sama jedna, ale jest już odtąd czarownicą, łanuchą".
Boginki mogły dręczyć położnicę przybierając postać dziecka i ssąc jej pierś dopóki nie osłabła. Za podstawową działalność demonów uważano porywanie nieochrzczonych niemowląt i podrzucanie na ich miejsce własnych dzieci. Zamienione dziecko, czyli odmieńca, można było łatwo poznać. Nagle stawało się niegrzeczne i płaczliwe. Dowodem podmiany było także kalectwo, chorowitość i brzydota noworodka. Odmieńca zdradzała umiejętność mówienia i chodzenia, oraz zwiększony apetyt. Sposobem na odzyskanie dziecka miało być bicie odmieńca, tak by jego płacz przywołał matkę-boginkę, pragnącą jak najszybciej zabrać swoje maleństwo oddając porwane dziecko.
Przed boginkami chronił dzwonek, czyli dziurawiec (Hypericum perforatum L.) uważany powszechnie za roślinę o właściwościach apotropeicznych. Zalecano, by położnica nosiła jego gałązki przy sobie i trzymała je pod poduszką. Opowiadano, że jeśli kobieta napastowana przez boginki dotknęła dziurawca, demony odstępowały.
Widzisz błąd? Znasz więcej informacji? Zgłoś nam to.
Napisz do nas.
